مصالح ساختمانی

آشنایی با انواع مصالح ساختمانی:

مصالح ساختمانی به متریال هایی گفته می شود که از آن ها در احداث و تولید سازه های مختلف استفاده می شود. در احداث یک بنا مصالح مختلفی به کار می روند که به صورت طبیعی یا مصنوعی و خام یا ترکیبی بوده و هر کدام دارای ویژگی های منحصر بفرد می باشند. آشنایی با این مصالح به منظور ترسیم نقشه های ساختمانی و اجرای آن ها ضروری است، از این رو فعالان حوزه ساخت و ساز باید به خوبی با مواد و مصالح ساختمانی آشنا باشند تا سازه ای مقاوم و با دوام احداث نمایند.

رایج ترین مصالحی که از گذشته تا امروز مورد استفاده قرار گرفته اند و همچنان جایگاه خود را در صنعت معماری و ساختمان سازی حفظ نموده اند چوب، سیمان، فلز، آجر و بتن می باشند.

برخی از متریال ها به دلیل مقاومت بسیار بالا و هزینه مقرون بصرفه در پروژه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. در دنیای مدرن امروز مصالح ساختمانی نوین توسط صنعتگران تولید و به بازار عرضه می شوند که در مقایسه با مصالح قدیمی قابلیت ها و مزایای بی شماری دارند. هر یک از این مصالح با توجه به مقاومت و کارایی خود در قسمت های مختلف ساختمان به کار می روند. در این مقاله سعی داشته ایم انواع مصالح ساختمانی و کاربرد هریک را تشریح نماییم.

انواع مصالح ساختمانی بر اساس جنس :

مصالح های ساختمانی هریک  به شیوه ای متفاوت تولید و در اختیار مصرف کننده قرار می گیرند . در حالت کلی مصالح یا به صورت پیش ساخته و یا به شکل درجا در صنعت ساختمان سازی تولید و مورد استفاده قرار می گیرند.

۱.مصالح ساده یا طبیعی :

مصالح طبیعی یا مصنوعی به موادی اطلاق می شود که مواد تشکیل دهنده آن ها مشابه باشد. مصالحی نظیر شن، آجر، سیمان، بلوک و …. جزء مصالح ساده به شمار می آیند.

۲.مصالح مرکب :

مصالح مرکب به مصالح طبیعی و یا مصنوعی گفته می شود که در تولید آن ها ترکیبی از چند متریال استفاده شود. انواع ملات، بتن، ایزوگام و … جزء مصالح مرکب هستند.

انواع مصالح ساختمانی بر اساس فرآیند تولید:

مصالح ساختمانی هریک به شیوه ای متفاوت تولید و در اختیار مصرف کننده قرار می گیرند . در حالت کلی مصالح یا به صورت پیش ساخته و یا به شکل درجا در صنعت ساختمان سازی تولید و مورد استفاده قرار می گیرند.

۱.مصالح ساختمانی پیش ساخته :

مصالح پیش ساخته متریالی میگویند که در کارخانه یا کارگاه های مختلف تولید و سپس به محل اجرای پروژه منتقل و استفاده می گردند. با استفاده از مصالح پیش ساخته هزینه های کلی پروژه و زمان اجرای آن کاهش می یابد. همچنین با کاهش میزان ضایعات ساخت و ساز، گامی موثر در جهت حفظ محیط زیست برداشته خواهد شد.

مصالح در برابر اعمال تغییرات از انعطاف پذیری لازم برخوردار نباشند و مراحل اولیه طراحی و تولید آن ها زمان بر بوده، اما اهمیت و کارایی مصالح پیش ساخته در ساخت و ساز را نمی توان نادیده گرفت. دال بتنی پیش ساخته، دیوارهای بتنی پیش ساخته، پانل های گچی پیش ساخته، کاشی و سرامیک، انواع بلوک، آجر و … از جمله مصالحی هستند که در کارخانه تولید و سپس در اختیار سازندگان قرار می گیرند.

۲.مصالح ساختمانی درجا :

مصالح درجا همانطور که از نام آن مشخص است  به مصالحی گفته می شود که در محل اجرای پروژه های ساخت و ساز تولید و مورد استفاده قرار می گیرند. بطور مثال می توان به انواع ملات، قیرگونی درجا، اسکلت ساختمان، چهارچوب درجا، بتن درجا و … جز این متریال قرار می گیرند.

مصالح ساختمانی و کاربرد های آن :

۱.خاک رس :

خاک رس به دلیل ویژگی های منحصر به فردی که دارد از دیرباز جایگاه ویژه ای در صنعت ساخت و ساز و ساختمان سازی داشته است.خاک رس با خشک شدن در مقابل آفتاب یا سوزانده شدن در آتش به خشت و آجر تبدیل می شود که با کمک ملات که خود از خاک رس به دست آمده است به هم چسبیده و در ساخت خانه مورد استفاده قرار می گیرند.

کاهگل از دیگر مصالح ساختمانی است که از مخلوط کردن خاک رس و کاه به دست آمده و برای تهیه نیمکت ها، اجاق ها و خانه ها از آن استفاده می شود.ساختمان هایی که از آجرهای خشتی و کاهگل ساخته می شوند اغلب کم هزینه، بسیار با دوام و محکم و پایدار هستند و قابلیت ماندگاری تا صدها سال را دارند.

کاربرد خاک رس :

از خاک رس در تولید مصالحی مثل آجر، کاشی، سرامیک، ملات گچ و خاک، سفته، ملات گل آهک، کاه گل، سفال و … استفاده می شود. دلیل اصلی استفاده از این ماده قیمت مناسب، سهولت استفاده و کندگیر بودن آن است.

۲. سنگ و کاربرد های آن :

یکی از مصالحی که از زمان های دور تاکنون از آن در ساختمان سازی استفاده می شود، سنگ است. سنگ به مواد جامد و سختی گفته می شود که از پیوند یک یا چند کانی تشکیل شده و به سه دسته کلی سنگ های آذرین، سنگ های رسوبی و سنگ های دگرگون تقسیم می گردد.

عنصر اصلی تمام سنگ ها سیلیس است اما با توجه به شرایطی که در آن شکل می گیرند شامل کانی ها و مواد تشکیل دهنده متفاوت خواهند بود. یکی از مزیت های استفاده از این متریال در دسترس بودن آن می باشد.

انواع سنگ ساختمانی عبارتند از :

سنگ تراورتن

سنگ لایم استون

سنگ گرانیت

سنگ مرمر و مرمریت

سنگ دهبید

کاربرد های سنگ :

همانطور که می دانید در کشور ما معادن سنگ به وفور یافت می شوند، از این رو در اکثر پروژه های ساخت و ساز از این نوع مصالح ساختمانی به دلیل قیمت مناسب، مقاومت بالا و سهل الوصول بودن استفاده می گردد. تنوع بالای سنگ امکان استفاده از این متریال را در مکان های مختلف فراهم نموده است.

از جمله کاربردهای این مصالح مقاوم و با دوام ساخت تونل ها، پل ها، کف سازی، پی سازی، نماسازی، سنگ چینی، طراحی و دکوراسیون داخلی، ساخت پله و … مورد استفاده قرار می گیرد.

۳. چوب :

چوب یکی از مصالح طبیعی محسوب می شود که از دل طبیعت به دست می آید. از این متریال در ساخت المان هایی که در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند، استفاده می شود. در ساخت بیش تر ساختمان ها و در انواع شرایط آب و هوایی، این ماده کاربرد ویژه ای دارد. چوب دارای انواع گوناگون است،

کیفیت انواع مختلف آن با یکدیگر متفاوت می باشد. حتی این امکان وجود دارد که چوب های حاصل از یک نمونه گیاه و درخت نیز کیفیت های متفاوتی داشته باشند. از این رو از انواع مختلف چوب در مصارف گوناگون استفاده می شود. بد نیست بدانید یکی از عوامل تاثیرگذار در میزان کیفیت چوب، شرایط رشد آن می باشد.

کاربرد چوب در صنعت ساختمان :

از چوب برای مصارف گوناگون ساختمانی از جمله ساخت درب و پنجره، اعضای باربر ساختمان، نماسازی بنا، کفپوش، دیوارپوش، راه پله، تیرهای چوبی و … استفاده می شود.

۴. آجر :

آجر نوعی مصالح پرکاربرد در صنعت ساخت و ساز است که در گذشته از پختن خشت بدست می آمد. آجرهای خشتی که در قدیم استفاده می شدند به دو طریق دستی و ماشینی تولید و در اختیار مصرف کننده قرار می گرفتند. آجر را می توان از جمله قدیمی ترین مصالح ساختمانی دانست که از خاک رس و مواد دیگر در کوره های آجرپزی به وسیله حرارت بالا تولید می شود.

انواع کوره های آجرپزی

آجرها با توجه به مواد اولیه و کاربرد خود در کوره های مختلف حرارت می بینند از جمله کوره هوفمن، کوره تونلی، کوره تنوره ای.

انواع آجر

آجر معمولی

آجر سفالی (بلوک سفالی)

آجر جوش

آجر نسوز

آجر سنگفرش

۵. بتن :

بتن از مخلوط آب و سیمان بدست می آید و سیمان مورد استفاده در آن سیمان پرتلند است. این متریال  به منظور جلوگیری از ایجاد حباب که موجب کاهش استقامت بتن می شود، از ویبراتورهای ویژه ای استفاده می گردد.

انواع بتن

بتن سنگین

بتن سبک

بتن متخلخل

بتن سبک هوادار

بتن با مقاومت بالا

کاربرد بتن در صنعت ساخت وساز :

در بین مصالح ساختمانی بتن ماده ای بسیار مقاوم است که برای مقاوم سازی سازه مورد استفاده قرار می گیرد. بتن ها با توجه به نوع خود در مکان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند اما در کل برای ساخت پل ها، سدها، کف سازی ها، تونل ها، کفپوش و … کاربرد دارند.

۶.فولاد و آهن آلات :

این نوع متریالها به دلیل مقاومت بسیار بالا و قابلیت شکل پذیری به وفور در امور ساخت و ساز استفاده می شوند. اصولاً این مصالح به صورت خالص به کار نمی روند بلکه آلیاژهای آن مورد مصرف قرار می گیرند. فولاد، مس، چدن، آلومینیوم، فولاد و … از جمله آلیاژهای آهن هستند که هر کدام کاربرد متفاوتی دارند.

آهن آلات و فولاد دوام و مقاومت سازه را افزایش می دهند اما تنها عیب آن ها عدم مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی است. از این رو از روکش های مختلف برای آن استفاده می شود.

کاربرد فولاد و آهن آلات :

از آهن آلات در ساخت انواع ابزارهای ساختمانی، تیر آهن، انواع ورق ها، انواع درب، نبشی ها، انواع میلگرد و … استفاده می شود.

۷.شیشه :

شیشه ماده ای شفاف با قابلیت عبور نور است که در مصارف ساختمانی کاربرد ویژه ای دارد. در ساخت این محصول از ماسه و سیلیکات ها استفاده می شود. این متریال بسیار شکننده است، از این رو به منظور افزایش مقاومت آن در برابر عوامل مختلف از تثبیت کننده ها در تولید آن استفاده می شود.

انواع شیشه شامل شیشه رنگی، شیشه دوجداره، شیشه نشکن، شیشه ضد آتش، شیشه سکوریت، شیشه خم، شیشه رفلکس، شیشه هوشمند مات شونده و … هستند و با توجه به مقاومت لازم انتخاب و به منظور اهداف مختلف به کار می روند.

شیشه ها در انواع مختلف به منظور استفاده در مصارف گوناگون تولید می شوند. رایج ترین شیشه هایی که در ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد به شرح زیر می باشند:

شیشه رنگی

شیشه رفلکس

شیشه دوجداره

شیشه لمینت (نشکن)

شیشه سکوریت

شیشه خم

کاربرد شیشه :

از شیشه در ساخت درب و پنجره، نماکاری ساختمان، ساخت آینه، ساخت نورگیر، کاشی شیشه ای، بلوک شیشه ای، المان های دکوراتیو و .. استفاده می شود.

این روزها شیشه دوجداره در ساخت درب و پنجره و شیشه رفلکس برای نمای ساختمان کاربرد دارند. نمای کرتین وال از جمله نماهای تمام شیشه ای است که جلوه بی نظیری به فضای شهری می بخشد.

۸.گچ :

گچ پودری نرم و سفید رنگ است که از سنگ گچ بدست می آید. این ماده مستقیماً از سنگ گچ حاصل شده و از هیچ ماده افزودنی در تولید آن استفاده نمی شود.

انواع گچ

گچ هایی که برای مصارف ساختمانی استقاده می شوند به شرح زیر می باشند:

گچ سفیدکاری

گچ میکرونیزه

گچ عاج

گچ گیپتون

گچ سیوا

کاربرد گچ

گچ از مصالح زودگیر است و از آن برای ساخت ملات، سفیدکاری سقف و دیوارهای ساختمان، ساخت پنل های پیش ساخته، المان های دکوراتیو و … استفاده می شود.

۹.سیمان:

سیمان در بین مصالح ساختمانی بسیار پر مصرف است و از ترکیب مواد آهکی مانند آلومینیوم اکسید و سیلیسیم تشکیل می شود. این ماده به صورت پودری بسیار نرم تولید شده و به صورت فله ای و یا بسته بندی در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد. ترکیب سیمان با آب ماده ای سخت به نام بتن ایجاد می نماید که نقش مهمی در مقاوم سازی سازه های مختلف ایفا می کند.

انواع سیمان ها عبارتند از :

سیمان پرتلند  در پنج تیپ

سیمان رنگی

سیمان نسوز