نقشه های ساختمانی چیست؟
نقشه های ساختمانی، طرح هایی هستند که قبل از شروع پروژه عمرانی بصورت نرم افزاری یا دستی ترسیم می شوند. این اقدام توسط معماران و مهندسان انجام می شود. در نقشه های ساختمانی موارد مختلفی نمایش داده می شود و نکته ی قابل توجه این است که هر بخش از ساختمان نقشه مخصوص آن قسمت را دارد. این بخش ها باید با مشورت متخصص آن بخش ترسیم شود. اما یکسری موارد در همه نوع نقشه های عمرانی وجود دارد از جمله ترسیم ابعاد سازه، راهنمایی روند ساخت، تصویر کردن بخش های مختلف ساختمان مثل آشپزخانه و اتاق خواب و غیره.
انواع نقشه های ساختمانی
دسته بندی نقشه های عمرانی بطور کلی به سه دسته تقسیم می شوند؛ نقشه های معماری، نقشه های سازه ای (محاسباتی) و نقشه های تاسیساتی.
نقشه های معماری
نقشه های معماری که پلان هم نامیده می شوند، اطلاعاتی از جمله قرارگیری قسمت های مختلف خانه مثل آسانسور و راه پله، ارتفاع سقف، متراژ در دسترس، محل تعبیه سازه و جزئیات دیگر را در اختیار می گذارد. این نقشه معمولا به صورت نرم افزاری ترسیم می شود و به دلیل پیشرفت تکنولوژی به شکل دستی انجام نمی شود. یکی از نرم افزارهای مخصوص معماران، نرم افزار اتوکد می باشد.
نقشه معماری یکی از مهم ترین نقشه های ساختمانی می باشد و دارای داده های بسیار مهمی است. این نوع نقشه دید از بالا به ساختمان می دهد و با طراحی یک برش افقی فرضی که در دو سوم ارتفاع از کف طبقه لحاظ شده است، شرایط طبقه را مشخص می کند. در بیشتر ساختمان های چند طبقه مثل آپارتمان ها، به دلیل اینکه طبقات شبیه به هم هستند، پلان تیپیکال طراحی می شود.
نقشه های معماری انواع دیگری مثل مقطع و نما نیز دارد. در نقشه ی مقطع یک برش فرضی عمودی از ساختمان به نمایش گذاشته می شود تا دید از روبروی بنا داشته باشیم. بدین صورت بخش هایی مثل راهروها، رامپ، حمام، سرویس بهداشتی و آشپزخانه ترسیم می شود. همچنین در پلان اتاق ها و ابعادشان، محل درب و پنجره ها و آسانسور هم ترسیم می شود. از نمای بیرونی ساختمان نیز نقشه ی نما طراحی می گردد.
نکات مهم در ترسیم نقشه معماری
با استفاده از نرم افزار و تکنولوژی برای طراحی نقشه های عمرانی در پروژه های ساختمانی، می توان به طرز سریعی هر اصلاحی که نیاز است روی آن ها انجام داد. همچنین موجب بالا رفتن دقت و راحتی کار و کم شدن میزان خطا می شود و حمل آنها بسیار ساده و تنها در یک فلش مموری است.
مقیاس باید تعیین شود تا اندازه و مساحت واقعی بخش های مختلف ساختمان مشخص گردد.
جهات جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق، غرب) باید در پلان تعیین شود.
در این نقشه باید نکات شیت بندی رعایت و طرح های اولیه مثل سایت پلان، انواع پلان، مقاطع و نمادها ترسیم شود.
برای نمایش دیوارها باید به نکاتی مثل باربر بودن یا نبودن و ضخامت آنها توجه شود. همچنین عریض تر بودن دیوارهای خارجی نسبت به داخلی مشخص شود.
مورد دیگری که در این نقشه باید مشخص گردد اندازه و ابعاد پنجره ها و بقیه قسمت ها و محل قرار گیری آنهاست.
مکان قرارگیری قسمت هایی مثل راه پله ها و جداکننده ها باید در نقشه لحاظ شود.
نقشه های سازه ای (محاسباتی)
برای تهیه نقشه های ساختمانی ابتدا پلان معماری که توضیح داده شد رسم می شود. در مرحله بعد نقشه سازه طراحی می گردد. در این نوع نقشه جزئیات سازه و روش اجرای آن نمایش داده می شود و بر اساس آن نظارت های ساخت نیز صورت می گیرد. انواع نقشه های سازه شامل نقشه اسکلت ساختمان، پی و ستون ها، نقشه تیرریزی سقف و نقشه دیوارهای برشی و باربر می شود.
نقشه های تاسیساتی
نقشه های تاسیساتی به دو نوع تاسیسات مکانیکی و برقی تقسیم می شوند. مواردی که در نقشه تاسیسات مکانیکی ترسیم می شود شامل لوله کشی های آب سرد و گرم، شبکه هدایت آب و فاضلاب، لوله کشی سیستم تهویه مطبوع و شوفاژ، کانال های کولر و لوله کشی موتورخانه می شود. در نقشه تاسیسات برقی محل تعبیه سیم کشی های برق، تلفن و آنتن و هر المانی که به برق مربوط می شود، ترسیم می گردد.
اهمیت طراحی نقشه های ساختمانی
به دلایل مختلفی نقشه های ساختمانی ترسیم می شود؛ دلیل اصلی آن ارائه ایده خود از کل ساختمان و برآورد هزینه ی مورد نیاز برای ساخت و ساز می باشد. در واقع این طراحی ها یک پلان کلی و سه بعدی از بنا نمایش می دهند تا ایرادات کار تعیین شود. این نقشه ها را می توان سفارشی سازی کرد؛ در نتیجه علاوه بر استفاده در ساخت ساختمان، برای پروژه های بازسازی و نوسازی نیز کاربرد دارند.
همچنین دلایل دیگری که نقشه های ساختمانی ترسیم می شود شامل موارد زیر می شود:
یک تصویر کلی از خانه را مشخص می کند تا بتوان ساختمان را بعد از ساخت تجسم کرد و موقعیت سایر اجزاء نسبت به یکدیگر و نسبت به محیط تعیین گردد.
می شود به شکلی راحت تر ایده ها را به معمار و پیمانکار ارائه داد.
در صورتی که نیاز به تغییر داشته باشد قبل از اقدام به ساخت می توان اعمال کرد.
در نقشه ساختمان مرزبندی دیوارها، نحوه ی دسترسی به اطراف و جاده ها و امکانات موجود معلوم می گردد.
برای ترسیم نهایی ساختمان مورد انتظار کارفرما.
قسمت های اصلی و خاص مثل گاراژ، پاسیو، بخش های جلویی خانه و بخش هایی مثل شومینه در ویلاها، با ترسیم نقشه کف ساختمان مشخص می گردد.
جمع بندی
با بررسی نقشه های عمرانی که انواع مختلفی دارند می توان جزئیات هر کدام را نیز چک و یا ویرایش کرد. با اینکه نقشه خوانی فقط توسط افراد متخصص انجام می شود اما این نقشه ها به گونه ای طراحی می شوند که با توضیح شفاهی به کارفرمایان می توان به آنها کاملا جزئیات را توضیح داد تا یک شمای کلی از طرح نهایی ساختمان پس از اتمام ساخت و ساز پیدا کنند.