تهویه مطبوع دستگاه یا دستگاه هایی است که جهت متعادل سازی هوای داخل ساختمان از جهت کیفیت، دما، رطوبت و فشار به کار برده می شود. نام دیگر آن HVAC (Heating Ventilation Air Conditioning) می باشد. سیستم تهویه مطبوع هم وظیفه ی تنظیم دما را بر عهده دارد و هم تنظیم رطوبت؛ همچنین باید هوا را در محیط به گردش دربیاورد. کسانی که طراح سیستم های تهویه مطبوع هستند، برای ساخت سیستمی که نیازهای کاربران را برآورده کند به موارد مختلفی توجه می کنند. در این مقاله انواع این سیستم ها معرفی می شود. همچنین توضیحی در مورد کاربردهای آن داده خواهد شد.
سیستم تهویه مطبوع چیست؟
سیستم گرمایش و سرمایش و تهویه ی فضای داخل ساختمان بخش مهمی از ساختمان مسکونی یا تجاری است که موضوعی پرکاربرد در صنعت ساختمان می باشد. درواقع تهویه مطبوع بخشی از علم HVAC است، اما معمولا این دو لغت یکی شناخته شده اند. هدف سیستم های تهویه مطبوع، تنظیم هوا از لحاظ های مختلف برای ایجاد یک فضای داخلی مناسب و آسوده می باشد.
در واقع هوای بیرون با هوای داخل برگشتی ترکیب می شود و پس از فیلتر شدن و تنظیم دما و رطوبت، با اندازه دلخواه به داخل ساختمان هدایت می شود. اجزاء این سیستم شامل اجزاء خارجی که بیرون از ساختمان قرار دارند و اجزاء داخلی که درون ساختمان قرار دارند، می شود. این اجزاء به شکل منظم در چرخه ای تکراری در حال کار هستند.
هدف از تعبیه سیستم تهویه مطبوع
سیستم تهویه مطبوع سرعت وزش هوا را کنترل می کند و همچنین هوا را تصفیه می کند و فضایی سالم و پاک تولید می کند.
با خشک کردن هوا و یا رطوبت دادن به هوا، رطوبت هوا را کنترل می کند.
دمای فضای ساختمان را تنظیم می کند.
با ایزوله کردن هوا، موجب ضدعفونی کردن آن در محیط هایی مثل بیمارستان می شود.
با گردش هوا گازها و بوهای سمی را خارج می کند.
انواع سیستم های تهویه مطبوع
این سیستم ها را از دیدگاه های مختلفی می توان دسته بندی کرد.
از جمله از لحاظ ‘کاربر’ که به دسته ی مرکزی، مجزا و ترکیبی تقسیم می شوند. از انواع مرکزی می توان به چیلر و فن کویل و مجزا مثل کولر آبی و اسپیلت دیواری و پکیج دیواری و رادیاتور اشاره کرد. ترکیبی هم مانند موتورخانه ی گرمایشی مرکزی و رادیاتور، کویل های آب گرم برای گرمایش.
از لحاظ ‘انرژی مصرفی’ هم می توان به دسته های زیر طبقه بندی کرد.
تمام برقی مثل اسپیلت کانالی، چیلرهای تراکمی و وی آر اف VRF.
ترکیب برق و گازی مثل چیلرهای جذبی و پمپ حرارتی گازی.
از نظر نحوه ی خنک سازی کندانسور به دو دسته ی آب خنک و سیستم هوا خنک طبقه بندی می شود. آب خنک مثل چیلرهای جذبی یا تراکمی هوا خنک که به برج خنک کننده احتیاج دارد. سیستم هوا خنک مثل چیلر تراکمی هوا خنک، اسپیلت کانالی، وی آر اف و پمپ حرارتی گازی.
اجزای تشکیل دهنده
وظیفه ی پمپ ها حرکت سیال ها می باشد.
مخزن های انبساطی که فقط داخل سیستم تهویه مطبوع تمام آب تعبیه شده است.
یکی دیگر از اجزای سیستم های تهویه مطبوع کویل ها هستند که نقطه ی تبادل حرارت در سیستم های سرمایش و گرمایش بوده و دو بخش سرمایشی و گرمایشی هستند.
هواکش و فن وظیفه ی جابجایی هوای سرد یا گرمی را که از کویل ها عبور می کند دارد.
دستگاه رطوبت گیر بواسطه ی سرد کردن هوا تا رسیدن دما به زیر نقطه ی شبنم، رطوبت هوا را به شکل قطرات ریز از هوا خارج می کند.
معرفی ۷ دستگاه تهویه مدرن برای ساختمان ها
۱.چیلر یا مینی چیلر به همراه بویلر موتورخانه
وظیفه ی بویلر این است که دمای آب را بالا ببرد و سپس آن را توسط لوله به فن کوئل، هواساز یا رادیاتورها انتقال دهد که در اندازه ی کوچک از پکیج گازسوز زمینی یا دیواری استفاده می کنند.
وظیفه ی چیلر هم این است که دمای آب را کاهش دهد و به فن کوئل ها و هواساز های درون ساختمان انتقال دهد. اگر نیاز به اندازه کوچک آن باشد از مینی چیلر استفاده می کنند.
۲. پکیج یونیت پشت بامی (روفتاپ پکیج)
این مدل در اصل چیلر هوا خنک می باشد. هواساز به این سیستم وصل شده است و بعد از اینکه هوا را سرد یا گرم کرد، توسط کانال هایی به داخل ساختمان انتقال می دهد. این مدل از سیستم های تهویه مطبوع از انواع دستگاه تهویه کانالی به حساب می آید.
۳.سیستم سرمایشی و گرمایشی GHP یا پمپ حرارتی گازی
از انواع سیستم های تهویه مطبوع مدرن می توان به این مدل اشاره کرد که خیلی قدیمی به حساب نمی آید. موضوع قابل توجه در سیستم GHP این است که گرمایش و سرمایش آن توسط سوخت گاز شهری و مصرف اندکی برق انجام می شود.
۴. سیستم سرمایشی و گرمایشی VRF
این سیستم هم از دستگاه های مدرن به حساب می آید. ساختار آن به GHP شباهت دارد، فقط به جای استفاده از گاز شهری، از الکتریسیته استفاده می کند.
۵. اسپلیت و داکت اسپلیت
حتما در منزل خود یا اطرافیانتان اسپیلت دیده اید. داکت اسپیلت شباهت زیادی به اسپیلت دارد ولی تفاوت آن ها این است که در اسپیلت ها، پنل داخلی عموما دیواری می باشد ولی در داکت اسپیلت ها از نوع سقفی می باشد. این ساختار باعث می شود هوای سرد یا گرم توسط کانال ها در همه جای خانه به گردش دربیاید.
۶.دستگاه زنت
دستگاه zenet با مدل هایی که تا به الان گفته شد تفاوت دارد. این دستگاه از کمپرسور و سیکل تبرید استفاده نمی کند. روش کار آن این است که با پاشش آب در فضا، هوا را خنک می کند. کولر آبی هم از همین فرایند برای کاهش دمای هوا استفاده می کند. آب روی پوشال های کولر آبی جریان دارد و هوا با برخورد به آن خنک می شود. به طور کلی این سیستم کویل های آب گرم برای گرمایش دارد.
۷.ایرواشر
این دستگاه شبیه به زنت می باشد. به طور کلی دستگاه ایرواشر و زنت از نظر عملکرد، با دستگاه های قبلی ذکر شده متفاوت هستند.
کاربردهای دستگاه تهویه مطبوع
از سیستم تهویه مطبوع در پروژه های سازمانی مثل بیمارستان ها، پروژه های اداری و تجاری مثل فروشگاه ها و پاساژها، ساختمان های مسکونی تک واحدی و چند واحدی، برج ها، سوله انبار و تولید، ساختمان های دیگر مثل سالن ورزشی، سینما، هتل و… استفاده می شود.
