معرفی مهندس ناظر
مهندس ناظر،یک شخص حقیقی یا حقوقی می باشد که در پروژه در حال ساخت در کارگاه مقیم می باشد که در یکی از رشته‌های ساختمانی تحصیل کرده است. ب رشته مهندسی عمران یا معماری میباشد. برای کار نظارت در پروژه ها باید پروانه نظام مهندسی داشته باشد. سرپرستی از صفر تا صد یک پروژه بر عهده ناظر است. این گواهینامه طی یک آزمون و لزوم داشتن سابقه کار تجربی اعطا می‌شود. در ادامه به معرفی ناظر و بررسی وظایفش می‌پردازیم.
مهندس ناظر بر روی عملکرد اجرا کار نظارت کامل دارد و هر گونه تخلف را بررسی می‌کند. تمام بخش‌های اجرایی یک ساختمان اعم از سازه، تاسیسات برقی و مکانیکی و معماری در حیطه نظارت میباشد. ناظر وظیفه دارد مراحل پیش روی ساخت را از لحاظ کیفی و امنیتی تایید کند. در صورت مشاهده هر گونه مغایرت در اجرا با نقشه مصوب را به مرجع صدور پرونده گزارش دهد. در نهایت گواهی پایان کار بر اساس تایید ناظر صادر می‌شود.
در پروژه‌های بزرگ وجود چهار ناظر و یک نفر مهندس سرناظر الزامی است. به علت گستردگی سازه هر کدام از مهندسین بر روی یکی از مراحل اجرایی نظارت دارند. مهندس ناظر هم به عنوان سرپرست کارگاه بر روی گزارشات و ایجاد همانگی در کار تلاش می‌کند.
شرح وظایف مهندس ناظر
مانند تمام مشاغل یک مهندس ناظر هم در طول دوره کاری تجربه کسب می‌کند. در ادامه شرح وظایف مهندس ناظر که باعث تمایز او از دیگر همکارانش می‌شود نام می‌بریم.
- توانایی گزارش نویسی و مکاتبات اداری
- آشنایی با متون حقوقی در حیطه کاری
- شناخت قوانین و ضوابط ساخت و ساز شهری
- خواندن و تحلیل انوع نقشه‌های ساختمانی
- آشنایی با قوانین کاری در حوزه کاری
- نظارت بر پیاده سازی نقشه سازه
- برنامه‌ریزی و کنترل پروژه
- سرپرستی و برقراری ارتباط موثر میان افراد حاضر در پروژه
- شناخت انواع خاک به منظور گودبرداری ایمن
- شناخت و کنترل کیفی مصالح ساختمانی
- پیش بینی نیازمندی‌های گودبرداری صحیح
- کنترل در نحوه اجرای دیوارها و سقف
- پیاده سازی مقررات در فضاهای داخلی ساختمان
- بررسی اتصالات اسکلت سازه
- کنترل مسائل ایمنی هنگام ساخت
شناسایی تخلفات توسط مهندس ناظر
یکی از مسولیت‌های مهندس ناظر بررسی تخلفات در اسرع وقت و گزارش آن است. بنا بر قوانین ابلاغ شده از سوی شهرداری‌ها و مراجع اعطای پروانه ساخت انجام می‌شود. این قوانین به طور دقیق و جزئی در نقشه مصوب و پروانه ذکر شده است. بروز تخلف معمولا از سوی سازندگان و یا مالکان میباشد. ناظر بنا بر مرحله ساخت و تخلف باید اقدام به تصحیح تخلف کند. در ادامه به انواع تخلف‌ها که توسط ناظر گزارش می‌شود می‌پردازیم.
تخلف سازه‌ای
هر گونه حذف و کمبود مصالح ساختمانی به منظور ارزان تمام شدن پروژه.
کم و زیاد کردن فضاهای داخلی و تخطی از نقشه
حذف و اضافه ستون‌ها و تیرهای سقف
تغییر در ضخامت و مقاومت فونداسیون
برطرف نکردن خطرات احتمالی جانی برای اجراکاران
تخلف معماری
جا به جایی فضاهای داخلی
از بین بردن یا اضافه کردن اتاق‌ها
تغییر در تراس و پارکینگ
اضافه کردن پنجره در دیوارهای جانبی
لزوم نظارت مهندس ناظر در پروژه های ساختمانی :
نظارت مهندس ناظر در پروژه ها به منظور افزایش ایمنی و کنترل کیفیت در انواع پروژه های عمرانی بر عهده مهندس ناظر ساختمان پروژه های مختلف می باشد. از آنجا که در حرفه نظارت ساختمان، پیچیدگی های فنی و حقوقی بسیاری وجود دارد، بی تردید برای مهندسانی که با خطرات موضوع آشنایی ندارند و مهندسان که به یکباره و پس از دریافت پروانه اشتغال وارد این حرفه می شوند. با افزایش سطح آگاهی مهندسان و کسب تجربه فنی لازم قبل از قبول مسئولیت مهم و سنگین نظارت، می توان راهی پیدا کرد تا علاوه بر ارتقای کیفیت فنی ساختمان ها، از فشارها و تنگناهای قانونی و عرفی آنان بکاهیم تا با مصونیت بیشتر و اطمینان خاطر به ارائه خدمات مهندسی بپردازند.
پروژه های عمرانی نسبت به مشاغل خصوصی بیشتر مورد بررسی قرار می‌گیرند، زیرا آنها عموماً از بودجه عمومی برای تأمین اعتبار ساخت و ساز استفاده می‌کنند. این امر مستلزم وجود مهندس ناظر و در نتیجه نظارت مستمر در شیوه ساخت است.
مهندسین ناظر ساختمان جایگاهی بسیار حیاتی در صنعت ساخت و ساز دارند، وجود آنها از یک سو به معنای حفظ امنیت مردم و از سویی دیگر برخورداری از معیارهای توسعه پایدار است.
جایگاه مهندس ناظر در حوزه عمران تا جایی ضروریت دارد که نحوه اجرای درست سازه از شروع تا اتمام ساختمان، بر پایه قانون و دستگاه نظارتی اعمال شود. وگرنه بیمار بودن بدنه عمرانی کشور از همه مجریان و دست اندرکاران این حوزه سلب مسئولیت می‌کند، در نتیجه جان مردم و سرمایه‌های کشور در خطری بزرگ قرار می‌گیرند.
لزوم نظارت مهندس ناظر در پروژه های ساختمانی :
متداول ترین نحوه کسب درآمد از نظارت ساختمان برای مهندسان ارجاع کار نظارت از سازمان نظام مهندسی ساختمان است. در بعضی از شهرهای کشور سازمان نظام مهندسی مستقیما به مهندس ناظر پروژه ارجاع می دهد به این صورت که پس از درخواست مالک یا کارفرما نظام مهندسی به صورت تصادفی و بر حسب میزان متراژ و تعداد طبقات مهندس ناظری انتخاب می کند که پروانه نظارت او متناسب با این پروژه باشد.