متره و برآورد و کاربرد آن در صنعت ساختمان

متره و برآورد :

متره و برآورد ، از مدیریت های پروژه محسوب می گردد که این امر به منظور پیش بینی قیمت اجرا و ملزومات پروژه های عمرانی انجام می شود. به اندازه گیری و محاسبه مقدار مصالح ساختمانی ، نیروی انسانی و ماشین آلات مورد نیاز برای اجرای یک پروژه ساختمانی و عمرانی متره و برآورد گفته می شود.

اندازه گیری ها و آنالیزها معمولا در جداولی خاص انجام می گیرند که به آن ها صورت وضعیت گفته می شود و این صورت وضعیت ها که ملاک دریافت و پرداخت هزینه ها در پروژه ها هستند، همان متره و برآورد است.به شخصی که عملیات متره را انجام میدهد مترور میگویند.

متره و برآورد، تخمین و پیش بینی هزینه های یک پروژه عمرانی است و از این جهت که معیار تصمیم گیری درباره انجام و یا عدم انجام یک پروژه در مطالعات اولیه به سه فاکتور اصلی هزینه، زمان و کیفیت وابسته است، در هر پروژه عمرانی (ابنیه، تونل، راه و …) انجام متره و برآورد دقیق جز جدا نشدنی تصمیم گیری و مدیریت پروژه به حساب آمده و به همین دلیل یکی از کاربردی ترین راه های ورود به حرفه مهندسی به شمار می رود.

انواع محاسبات متره :

با توجه به این حجم مصالح مورد نیاز در پروژه های ساختمانی ، انواع متره مطرح می شود که عبارتند از :

۱.متره بسته :

در این نوع متره مصرفی مصالح را با توجه به واحد های مورد نیاز، از روی نقشه ها و اسناد پیمان محاسبه و برآورد نموده و در جدول های مخصوص وادر می نمایند. سپس مقادیر بدست آمده را در قیمت های واحد پایه (معمولا از فهرست بهای واحد پایه رشته مربوطه استخراج می شود) ضرب نموده تا قیمت هر آیتم به دست آید.

جمع جبری قیمت آیتم ها، قیمت خالص پروژه حاصل می شود. اگر به این قیمت ضرایب مربوطه (ضریب بالاسری، ضریب تجهیز کارگاه، ضریب پلوس یا مینوس ، ضریب منطقه ای، ضریب ارتفاع، ضریب طبقات، ضریب سختی کار) ضرب شود، قیمت کل پروژه بدست می آید.
دراین مرحله واحد اندازه گیری هریک از مصالح محاسبه می شود ، وقتی واحد مشخص شد، محاسبه مقادیر کار به توان ریاضی، مهندسی و تجربه شخصی مترور بستگی دارد که بتواند به بهترین شکل محاسبات مربوطه را انجام دهد.

۲. متره باز :

بـرآورد هزینـه اجـرا و مـدت زمـان لازم بـرای اجـرای یـک پـروژه، بـدون اسـتفاده از تجزیـه بهـا امکـان پذیر نیست و هر چـه تجزیـه بهـای مـورد اسـتفاده از نظـر مصـالح و نیـروی انسـانی و ماشـین آلات مـورد نیـاز بـه واقعیت نزدیکتر باشد، به همـان میـزان بـرآورد اولیـه بـه هزینـه اجرایـی پـروژه نزدیـکتـر خواهـد بـود. در ایـن روش، کلیه کارها و مقـادیر محاسـبه شـده از روی جـداول متـره محاسـبه و بـرای هـر کـار تجزیـه بهـای مربوطـه انجام میگیرد.

برای انجـام تجزیـه هریـک از اقـلام کـار بـه بخشـهای نیـروی انسـانی، ماشـین آلات، مصـالح، حمـل و غیره نیازه به تجربه افراد کارگاهی و آنالیزهای معتبر از منابع و مراجع معتبر میباشد.

تک تک عملیات ، تجزیه بها انجام داده و مقادیر را در قیمت واحد بدست آمده برای آن عملیات ضرب نموده تا قیمت اجرای عملیات حاصل شود. در این روش قیمت بدست آمده نزدیک به واقعیت بوده و ترسی از کم یا زیاد بودن قیمت نیست.
معمولاً در این روش عامل های اصلی و مواردی که درصد زیادی از قیمت را می سازند، تجزیه بها می شوند.

 برآورد و انواع آن:

اگر مقادیری که با توجه به واحد های مورد نیاز در قسمت متره به دست آمده قیمت گذاری گردد، برآورد ریالی (برآورد قیمت) پروژه نامیده می شود. هدف اصلی از متره برآورد:
۱. تعیین مقادیر مصالح مصرفی، نیروی انسانی با توجه به نوع تخصص و تعداد آنها و ماشین آلات مورد نیاز با توجه به نوع ، تعداد و مدت مورد نظر در طول پروژه.
۲. تعیین قیمت ریالی یا ارزی پروژه که معمولاً در دو مرحله انجام می گیرد.

یکی قبل از اجرای پروژه برای تعیین و پیش بینی بودجه پروژه جهت اجرا و دومی در مرحله حین اجرای پروژه است که معمولا در قالب صورت وضعیت مطرح می شود
مدارک مورد نیاز برای محاسبات  متره و برآورد عبارتند از :
۱. نقشه های اجرایی اعم از نقشه های سازه ، معماری، تاسیسات مکانیکی، تاسیسات الکتریکی و دیتیل
۲. جدول صورت وضعیت
۳. قیمت های بروز مصالح ، نیروی انسانی، نیروی ماشینی (فهرست بهاء منضم به پیمان)

انواع برآورد :

متره و برآورد اولیه :

محاسبه و تعیین میزان متریال مورد نیاز طرح های مقدماتی از روی رئوس کلی پروژه به صورت تقریبی، توسط مهندسان مشاور یا دستگاه های اجرایی برای برآورد تخمینی به منظور تعیین و پیش بینی بودجه مورد نیاز برای اجرا پروژه

۲. متره و برآورد تقریبی :

تهیه نقشه های تفصیلی پروژه، مقادیر مصالح مورد نیاز تا حدودی واقعی توسط مهندسان مشاور مربوطه محاسبه می شود که از این برآورد مقدماتی برای استفاده در اسناد مناقصه و مبلغ اولیه به منظور اجرای پیمان استفاده می شود.

۳. صورت وضعیت های ماهانه و موقت :

در هنگام اجرای عملیات پروژه معمولاً در آخر هر ماه شمسی، پیمانکار وضعیت کلیه کارهایی که از شروع پروژه تا آخر آن تاریخ انجام داده و همچنین وضعیت مصالح و تدارکات لازم برای اجرای پروژه که در پای کار موجود است، تعیین و بر اساس نرخ های منضم به پیمان تقویم می نماید.
صورت وضعیت های موقت ماهیانه که بدین ترتیب تنظیم گردیده و دارای امضاء نماینده پیمانکار و مهندسان مشاور است، پس از بررسی، به کارفرما تسلیم شده و کارفرما پس از رسیدگی و کسر کلیه کسورات قانونی باقی مانده را به صورت چک به پیمانکار پرداخت می کند.